Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'ne göre Suriye'de hala 100'ü aşkın kimyasal silah tesisi bulunuyor. Örgüt, bu tesislerin kimyasal silahların üretimi, araştırılması ve depolanmasında kullanıldığını düşünüyor. Esad, iç savaş boyunca hem muhaliflere hem de sivillere karşı sarin ve klor gibi silahları defalarca kullanmıştı.
Söz konusu tesislerin nerede olduğu ve güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığı halen belirsiz. Bu tesisler artık ülkenin geçici hükümeti ve yeni Suriye geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el Şaraa'nın elinde.
Bu silahların terörist örgütlerin eline geçmesi, birçok kişi için büyük bir endişe sebebi oldu. Sarin gibi sinir gazları binlerce insanı dakikalar içinde öldürebiliyor. Klor ve hardal gazı gibi maddelerse akciğerleri sıvıyla doldurup karadaki insanları ciğerlerindeki suyla boğuyor.
DIŞİŞLERİ BAKANI SÖZ VERDİ
Suriye geçici hükümeti Mart ayında Lahey’deki örgüt merkezine sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. Dışişleri Bakanı Asad Hasan el Şeybani, “Esad rejimi tarafından geliştirilen kimyasal silah programına dair ne varsa yok edeceğiz” sözünü verdi.
Örgüt yetkilileri bu açıklamayı temkinli bir iyimserlikle karşıladı. Bu yıl içinde örgütten bir ekip ülkeye giriş yaptı ve saha çalışması başlattı.
Ancak Şam hala örgüte resmi bir büyükelçi göndermedi. Savunma Bakanlığı ise yöneltilen soruların “kapsam dışı” olduğunu belirterek yorum yapmayı reddetti.
'HALA BİLMEDİĞİMİZ TESİSLER VAR'
Suriye, savaşın başında sadece 27 tesisin yerini örgüte bildirmişti. Bu tesislere müfettişler gönderildi ve resmi olarak kapatıldılar.
Son tahmine göre 100’den fazla yeni tesisin varlığı söz konusu. Örgüte göre bu sayı, bağımsız araştırmacılar, sivil toplum kuruluşları ve üye ülkelerden gelen istihbaratla oluşturuldu. Bazı tesislerin mağaralara ya da uyduyla tespiti zor alanlara gizlendiği düşünülüyor.
Suriye Sivil Savunma lideri Reyid el-Salih, “Eski rejim örgüte sürekli yalan söyledi. Hala bilmediğimiz çok yer var” dedi.
Uzun yıllardır örgütle çalışan Kimyasal İhlal Belgeleme Merkezi Başkanı Nidal Şikhani de Avrupa’ya kaçan Suriyeli bilim insanlarıyla yapılan görüşmelerle onlarca yeni noktanın belirlendiğini söyledi.
İSRAİL SALDIRILARI DELİLLERİ YOK EDİYOR
Müfettişler bu tesislere sadece güvenlik için değil, Esad rejiminin geçmişteki saldırıları hakkında kanıt toplamak için de ulaşmak istiyor. Guta'da 2013’te düzenlenen sarin saldırısı da dâhil olmak üzere belgelenmiş onlarca saldırı bulunuyor.
Geçen yıl İsrail, bazı rejim tesislerine hava saldırıları düzenledi. Bu saldırıların kimyasal maddeleri yok edip etmediği belirsiz. Bazı uzmanlar saldırıların yalnızca çevreyi kirlettiğini ve delilleri yok ettiğini düşünüyor.
Merkezi Washington’da bulunan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nden Natasha Hall, “Bu saldırılar hesap verilebilirliği engellemiş olabilir” dedi.
Sarin gibi maddeler uluslararası hukukla yasaklanmış durumda ancak klor gibi bazı maddelerin denetlenmesi neredeyse imkânsız.
Programın kökeni 1970’lere kadar uzanıyor. Batı’da eğitim almış yüzlerce bilim insanı bu çalışmalara katılmış. Bazıları savaştan kaçtı ama bazıları hâlâ ülkede. ABD, kimyasal silah programıyla bağlantılı 300’den fazla kişi ve kuruma yaptırım uyguluyor.
