ABD'li astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore, Boeing'in Starliner uzay aracında yaşanan teknik sorunlar nedeniyle 9 ay boyunca Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) mahsur kaldı. Normalde sadece bir hafta kalmaları planlanan ikili, beklenmedik aksaklıklar nedeniyle Dünya'ya dönemedi.
Ancak uzun bekleyiş sona erdi. Wilmore ve Williams, ISS'den ayrıldıktan sonra yaklaşık 17 saatlik yolculuğun ardından Florida açıklarında okyanusa iniş yaptı. NASA'nın gönderdiği SpaceX Crew Dragon kapsülüyle geri dönen astronotlar, ilk müdahaleler için sağlık kontrolüne alındı.
ASTRONOTLARI ONLARCA SORUN BEKLİYOR
Uzayda aylarca süzülerek yaşamak insan vücudu üzerinde ciddi fiziksel ve biyolojik değişikliklere neden oluyor. Yerçekimsiz ortamdan Dünya'ya dönüş yapan astronotları kas kaybı; denge problemleri, bulanık görme ve psikolojik etkiler gibi birçok zorluk bekliyor. Ancak en dikkat çekeni, "bebek ayağı" sendromu...
BEBEK AYAĞI SENDROMU NEDİR?
Dünya'da sürekli yürüyen ve yerçekimine maruz kalan insanların ayak derisi zamanla sertleşir. Ancak uzayda ayaklar yere basmadığı için, astronotların tabanındaki sert deri yavaş yavaş dökülmeye başlar.
Eski NASA astronotu Leroy Chiao, bu durumu şöyle açıklıyor: "Uzayda altı ay ya da daha uzun süre kaldığınızda ayaklarınızdaki sert ve nasırlı deri soyulmaya başlar. Dünya'ya döndüğünüzde ayaklarınız bebek cildi gibi hassas hale gelir."
Bu yüzden astronotların, ilk günlerde yere basmakta ve yürümekte oldukça zorluk çekmesi oldukça muhtemel. Ayak tabanlarının yeniden sertleşmesi haftalar hatta aylar sürebilir.
BAŞKA HANGİ SORUNLAR ORTAYA ÇIKIYOR?
Denge problemleri: Uzayda iç kulaktaki denge sistemi yerçekimsizliğe uyum sağlar. Ancak Dünya'ya dönüşte, ani değişim baş dönmesi ve mide bulantısına yol açar. Eski NASA astronotu Terry Virts, bu durumu "Dünyaya döndüğümde inanılmaz bir baş dönmesi yaşadım, ayakta durmak bile zordu" diye anlatıyor.
Kas ve kemik kaybı: Yerçekimsiz ortamda bacak kasları ve omurga kasları çalışmadığı için vücut bu kasları gereksiz görerek küçültmeye başlar. Buna "kas atrofisi" denir. Dünya'ya dönen astronotlar, haftalar süren fizik tedavi ve egzersizlerle eski kas kütlelerine kavuşmaya çalışır.
Kalp küçülmesi: Uzayda kalp, kan pompalamak için daha az enerji harcar ve zamanla küçülmeye başlar. Dünya'ya dönüşte, kalbin eski işlevine uyum sağlaması zaman alır.
Bulanık görme: Uzayda vücut sıvıları farklı şekilde hareket eder ve göz sinirine baskı yaparak görüşü bozabilir. Uzun uzay görevlerinden dönen bazı astronotlar, kalıcı görme problemleriyle karşılaşabiliyor.
Psikolojik etkiler: Uzayda aylarca kapalı bir ortamda kalmak, insan psikolojisini zorlayan bir deneyimdir. Astronotlar Dünya'ya döndüklerinde izolasyona bağlı stres, kaygı ve depresyon belirtileri gösterebilir.
