Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2024 Sonuçları”nı açıkladı.
Buna göre, 2023 yılı itibarıyla 85 milyon 372 bin 377 olan ülke nüfusu geçen yıl 292 bin 567 kişi artarak 85 milyon 664 bin 944 kişiye yükseldi.
Erkek nüfusun oranı yüzde 50,02 (42 milyon 853 bin 110 kişi), kadın nüfusun oranı yüzde 49,98 (42 milyon 811 bin 834 kişi) olarak kaydedildi.
Yıllık nüfus artış hızı, 2023’te binde 1,1 iken 2024’te binde 3,4’e çıktı.
İl ve ilçe merkezlerinde ikamet edenlerin oranı 2023’te yüzde 93 iken 2024’te yüzde 93,4 oldu.
Belde ve köylerde yaşayanların oranı ise yüzde 7’den yüzde 6,6’ya geriledi.
Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfus bir önceki yıla göre 89 bin 996 kişi azalarak 1 milyon 480 bin 547 kişi olarak kayıtlara geçti. Bu nüfusun yüzde 48,3’ünü erkekler, yüzde 51,7’sini kadınlar oluşturdu.
Yabancı uyruklu nüfus kapsamında; referans tarihinde geçerli ikamet veya çalışma iznine sahip kişiler, uluslararası koruma kimlik belgesi gibi ikamet izni yerine geçen kimlik belgesi olan ve referans tarihinde geçerli adres beyanı olan kişiler ve izinle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkmış referans tarihinde geçerli adres beyanı olan mavi kart hamili kişiler değerlendirildi.
Kurs, turizm, bilimsel araştırma gibi nedenlerle 90 günden kısa süreli vize veya ikamet iznine sahip yabancılar ile geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler nüfusa dahil edilmedi.
Bülten hazırlanırken, Mekansal Adres Kayıt Sistemi’nin (MAKS) kullanılmaya başlanmasıyla birlikte fiili kent-kır yapısını daha doğru yansıtan, “yoğun kent, orta yoğun kent ve kır” ayrımında oluşturulan yeni bir sınıflama da yapıldı.
Avrupa İstatistik Ofisi tarafından geliştirilen yeni kent-kır sınıflamasında, “kentleşme derecesi” esas alındı. Bu sınıflama, bir kilometrekarelik alanlar olarak tanımlanan “gridler” üzerinden nüfus yoğunluğuna bağlı olarak bir alanın kent-kır özelliklerini gösterirken, veri kaynağı olarak MAKS ve 31 Aralık 2024 tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kullanıldı. Kentsel sınıfı belirlenen mahalle ve köylerin nüfusları toplulaştırılarak yeni kent-kır tanımına göre il ve ilçe düzeyinde nüfuslar elde edildi.
Bu sınıflamaya göre, Türkiye nüfusunun yüzde 67,2’sinin “yoğun kent”, yüzde 15,5’inin “orta yoğun kent” ve yüzde 17,2’sinin ise “kır” olarak sınıflandırılan yerleşim yerlerinde yaşadığı görüldü.
Türkiye’de 2023’te bir önceki yıla göre 10 ilin nüfusunda azalma görülürken, 2024 yılında nüfusu azalan il sayısı 40 oldu.
İstanbul’un nüfusu 15 milyon 701 bin 602’ye çıktı
İstanbul’un nüfusu, bir önceki yıla kıyasla 45 bin 678 kişi artarak 15 milyon 701 bin 602 kişiye ulaştı. Türkiye nüfusunun yüzde 18,3’ünün ikamet ettiği İstanbul’u, 5 milyon 864 bin 49 kişiyle Ankara, 4 milyon 493 bin 242 kişiyle İzmir, 3 milyon 238 bin 618 kişiyle Bursa ve 2 milyon 722 bin 103 kişiyle Antalya izledi.
Bayburt, 83 bin 676 kişiyle en az nüfusa sahip il oldu. Bu ili, 86 bin 612 kişiyle Tunceli, 91 bin 354 kişiyle Ardahan, 142 bin 617 kişiyle Gümüşhane ve 156 bin 739 kişiyle Kilis takip etti.
Yaşlı nüfus arttı, ortanca yaş yükseldi
Türkiye’nin 2007 ve 2024 yılı nüfus piramitleri karşılaştırıldığında, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görüldü.
Türkiye’de 2023’te 34 olan ortanca yaş, 2024’te 34,4’e çıktı. Cinsiyete göre incelendiğinde, ortanca yaşın erkeklerde 33,2’den 33,7’ye, kadınlarda ise 34,7’den 35,2’ye çıktığı hesaplandı.
Ortanca yaşın illere göre dağılımında Sinop, 43,4 ile en yüksek ortanca yaş değerine sahip il olarak kayıtlara geçti. Bu ili, 42,9’er ile Giresun ve Kastamonu izledi. Öte yandan 21,4 ile Şanlıurfa en düşük ortanca yaşa sahip il oldu. Şanlıurfa’yı, 23 ile Şırnak ve 24,5’er ile Ağrı ve Siirt takip etti.
Ortanca yaşın illere ve cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde, erkeklerde 42,5 ile Sinop en yüksek ortanca yaşa sahip il olarak belirlendi. En düşük ortanca yaşa sahip yer ise 21 ile Şanlıurfa olarak tespit edildi. Kadınlarda 44,3 ile Sinop yine en yüksek ortanca yaş değerini alırken Şanlıurfa 21,9 ile en düşük ortanca yaş değerine sahip il olarak kayıtlara geçti.
Erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranı daha yüksek
Türkiye’de 2009 ve 2024 yılllarında cinsiyete göre medeni durumun dağılımı incelendiğinde, erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranının kadınlara göre daha yüksek olduğu, kadınlarda ise eşi ölenlerin ve boşananların oranının erkeklerden daha çok olduğu saptandı. Evlilerin oranının 2009 ve 2024 yılında her iki cinsiyette de birbirine yakın oranlarda olduğu hesaplandı.
Çalışma çağı olarak tanımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun oranı, 2007 yılında yüzde 66,5 iken 2024’te yüzde 68,4 oldu. Çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı yüzde 26,4’ten yüzde 20,9’a gerilerken 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise yüzde 7,1’den yüzde 10,6’ya yükseldi.
Çalışma çağındaki birey başına düşen çocuk ve yaşlı birey sayısını gösteren toplam yaş bağımlılık oranı, 2023 yılında yüzde 46,3 iken 2024 yılında yüzde 46,1’e düştü.
Çalışma çağındaki birey başına düşen çocuk sayısını ifade eden çocuk bağımlılık oranı, yüzde 31,4’ten yüzde 30,6’ya gerilerken çalışma çağındaki birey başına düşen yaşlı birey sayısını ölçen yaşlı bağımlılık oranı yüzde 15’ten yüzde 15,5’e çıktı. Diğer bir ifadeyle, Türkiye’de 2024 yılında çalışma çağındaki her 100 kişi, 30,6 çocuğa ve 15,5 yaşlıya baktı.
Ülkede kilometrekareye düşen kişi sayısı 111
Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan “bir kilometrekareye düşen kişi sayısı”, Türkiye genelinde 111 oldu. İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 934 kişiyle nüfus yoğunluğu en yüksek il olarak kayıtlara geçti. Bu ilin ardından 623 kişiyle Kocaeli ve 390 kişiyle en küçük yüz ölçümüne sahip il olan Yalova geldi.
Diğer yandan nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi kilometrekareye düşen 11 kişiyle Tunceli olarak belirlendi. Bu ili, 19 kişiyle Ardahan ve 21’er kişiyle Erzincan ve Gümüşhane izledi.
Yüz ölçümü büyüklüğünde ilk sırada yer alan Konya’nın nüfus yoğunluğu 59 olarak belirlendi.
2023-2024 yılları itibarıyla illerin nüfusları şöyle:
Toplam 85.372.377 85.664.944
İstanbul 15.655.924 15.701.602
Ankara 5.803.482 5.864.049
İzmir 4.479.525 4.493.242
Bursa 3.214.571 3.238.618
Antalya 2.696.249 2.722.103
Konya 2.320.241 2.330.024
Adana 2.270.298 2.280.484
Şanlıurfa 2.213.964 2.237.745
Gaziantep 2.164.134 2.193.363
Kocaeli 2.102.907 2.130.006
Mersin 1.938.389 1.954.279
Diyarbakır 1.818.133 1.833.684
Hatay 1.544.640 1.562.185
Manisa 1.475.716 1.475.353
Kayseri 1.445.683 1.452.458
Samsun 1.377.546 1.382.376
Balıkesir 1.273.519 1.276.096
Tekirdağ 1.167.059 1.187.162
Aydın 1.161.702 1.165.943
Kahramanmaraş 1.116.618 1.134.105
Van 1.127.612 1.118.087
Sakarya 1.098.115 1.110.735
Muğla 1.066.736 1.081.867
Denizli 1.059.082 1.061.371
Eskişehir 915.418 921.630
Mardin 888.874 895.911
Trabzon 824.352 822.270
Ordu 775.800 770.711
Malatya 742.725 750.491
Afyonkarahisar 751.344 750.193
Erzurum 749.993 745.005
Batman 647.205 654.528
Sivas 650.401 637.007
Tokat 606.934 612.674
Adıyaman 604.978 611.037
Elazığ 604.411 603.941
Zonguldak 591.492 586.802
Kütahya 575.674 571.078
Şırnak 570.745 570.826
Çanakkale 570.499 568.966
Osmaniye 557.666 561.061
Çorum 528.351 521.335
Ağrı 511.238 499.801
Giresun 461.712 455.922
Isparta 449.777 446.409
Aksaray 438.504 439.474
Edirne 419.913 421.247
Yozgat 420.699 413.161
Düzce 409.865 412.344
Muş 399.879 392.301
Kastamonu 388.990 381.991
Kırklareli 377.156 379.031
Uşak 377.001 375.310
Niğde 377.080 372.708
Bitlis 359.747 359.808
Rize 350.506 346.977
Amasya 339.529 342.378
Siirt 347.412 336.453
Bolu 324.789 326.409
Nevşehir 315.994 317.952
Yalova 304.780 307.882
Bingöl 285.655 283.276
Kırıkkale 285.744 283.053
Hakkari 287.625 282.191
Burdur 277.452 275.826
Kars 278.335 272.300
Karaman 263.960 262.791
Karabük 255.242 250.478
Kırşehir 247.179 244.546
Erzincan 243.399 241.239
Bilecik 228.058 228.495
Sinop 229.716 226.957
Iğdır 209.738 206.857
Bartın 207.238 206.715
Çankırı 205.501 199.981
Artvin 172.356 169.280
Kilis 155.179 156.739
Gümüşhane 148.539 142.617
Ardahan 92.819 91.354
Tunceli 89.317 86.612
Bayburt 86.047 83.676
