Türkiye'nin kuantum alanındaki araştırma ve teknoloji geliştirme çalışmalarını koordine etmek üzere TÜBİTAK bünyesinde 'Ulusal Kuantum Enstitüsü' kurulacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca hazırlanan '2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi' belgesine göre kuantum teknolojileri, konumlandırma, görüntüleme, hesaplama, iletişim, algılama ve güvenlik alanlarında devrim niteliğinde yenilikler kapıda.
Türkiye kuantum teknolojilerinde kamu destekli AR-GE faaliyetlerine son yıllarda ivme kazandırdı.
2023'te TÜBİTAK BİLGEM çatısı altında kurulan 'Kuantum Teknolojileri Bölümü' ile kuantum bilgisayar/hesaplama, haberleşme/kriptografi, görüntüleme, algılama ve metroloji gibi başlıca alanlarda yapılacak çalışmalarla ve geliştirilecek sistemlerle Türkiye'nin kuantum teknolojilerinde söz sahibi olmasına ve ilerlemesine önemli seviyede katkı sağlanması hedeflendi.
TÜBİTAK bünyesinde kuantum teknolojilerine yönelik kapasite geliştirme çalışmalarını gelecek dönemde daha da ileriye taşıyacak 'Ulusal Kuantum Enstitüsü' kurulması planlandı.
Enstitü, Türkiye'nin kuantum alanındaki araştırma ve teknoloji geliştirme çalışmalarını koordine edecek. Böylelikle altyapı ve yetişmiş insan gücü birikimi oluşturulacak, ileri teknolojiye dayalı projeler yürütülecek, sivil ve askeri uygulamalar için kuantum hesaplama, haberleşme ve algılama tabanlı sistemler geliştirilecek.
GÖRÜLEMEYENİ GÖREN RADAR, YAPAY ZEKA, BÜYÜK VERİ...
Kuantum haberleşme kapsamında elmas veya kristal bazlı kuantum yayıcılar, fotonik devreler ve tek foton dedektörlerin üretimi yapılacak. Rydberg temelli kuantum anten geliştirilerek Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile işbirliği içinde KUANTUM RADAR/LİDAR prototipi üretilecek. Bu tip bir radarın hayalet uçakların tespitinde oyun değiştirici nitelikte olması bekleniyor.
Enstitünün önemli hedefleri arasında hem süper iletken hem de fotonik temelli kuantum bilgisayarın üretilmesi, kriptoloji ve siber güvenlik alanında kullanımının sağlanması da yer alıyor.
Kuantum teknolojisine sahip bilgisayarlar, karmaşık matematiksel problemlerin çözümü, büyük ölçekli optimizasyon, moleküler simülasyon, yapay zeka, büyük veri analizi ve kriptografi gibi alanlarda önemli avantajlar sağlıyor.
Hızlı ve verimli işlem yapabilen kuantum bilgisayarların yanı sıra verilerin güvenliğini artıran kuantum şifreleme yöntemleri ve hassas ölçümler gerçekleştirebilen kuantum sensörler, yeni nesil radar ve görüntüleme sistemlerini destekleyen kuantum algılama, kuantum dolanıklık ve kuantum anahtar dağıtımı sayesinde ultra güvenli veri aktarımını mümkün kılan bu teknolojiler, farklı alanlarda yenilikçi uygulamaların geliştirilmesine olanak tanıyor.
ASELSAN KUANTAL VE QUANT BİLGİSAYARI ÇALIŞIYOR
Söz konusu teknolojiler finans, ilaç geliştirme, tıp, jeofizik, malzeme bilimi ve savunma sanayii gibi birçok sektörde çığır açıcı ilerlemeleri mümkün kılıyor. Kuantum teknolojileri alanında AR-GE çalışmalarının ve yatırımların desteklenmesi tüm bu olanaklardan en üst düzeyde faydalanılmasının yolunu açacak adımlar olarak görülüyor.
Öte yandan, Türkiye'de kuantum alanında başka projeler de devreye alındı. Bu kapsamda, SSB ve üniversiteler, kuantum güvenlik çözümleri ve sensör teknolojileri üzerine araştırmaları desteklerken ASELSAN bünyesinde bu alandaki çalışmaların yürütülmesi amacıyla KUANTAL (Kuantum Araştırma Laboratuvarı) kuruldu.
İlk yerli kuantum bilgisayarı QuanT, TOBB ETÜ tarafından geliştirilerek devreye alındı. Gelecek dönemde kamu öncülüğünde uluslararası işbirlikleri ve özel sektör yatırımlarıyla bu alandaki kapasitenin artırılması hedefleniyor.
