Uzman Klinik Psikolog Büşra Pekkoç Baskıcıoğlu: Akran Zorbalığı Nedir?
Akran zorbalığı, bireyin yaşıtları tarafından sürekli ve kasıtlı olarak fiziksel, sözel, sosyal veya dijital yollarla zarar görmesi ya da baskı altında tutulmasıdır. Fiziksel saldırılar, alay etme, dışlama, tehdit etme, dedikodu yayma ve siber zorbalık gibi birçok farklı formda ortaya çıkabilir.
Akran Zorbalığının Yaygınlığı ve Türkiye'deki Durumu
Araştırmalar, dünya çapında çocukların yaklaşık üçte birinin hayatlarının bir döneminde akran zorbalığına maruz kaldığını göstermektedir. Türkiye'de yapılan çalışmalarda ise öğrencilerin yüzde 20-35'inin zorbalık mağduru olduğu, yüzde 10-20'sinin ise zorbalık yapan taraf olduğu belirlenmiştir. Özellikle internetin yaygınlaşmasıyla birlikte siber zorbalık oranlarında ciddi bir yükseliş görülmektedir.
Zorbalığın Sebepleri ve Etkileri
Zorbalığın nedenleri arasında aile içi şiddet, yetersiz ebeveyn ilgisi, düşük özsaygı, sosyal beceri eksiklikleri, okul ortamındaki denetimsizlik ve toplumda şiddetin normalleştirilmesi gibi faktörler yer almaktadır. Zorbalık yapan bireyler genellikle kendilerini güçlü hissetmek, dikkat çekmek veya başkalarına üstünlük sağlamak amacıyla bu tür davranışlarda bulunurlar.
Akran Zorbalığının Yaş Aralıkları ve Belirtileri
Akran zorbalığı genellikle okul öncesi dönemde başlar ancak en belirgin ve yaygın olarak ilkokul ve ortaokul dönemlerinde görülür. Lise döneminde de devam edebilir, ancak türü ve şekli değişebilir. Araştırmalara göre, akran zorbalığı en çok 7-15 yaş aralığında yaygın olarak görülmektedir. Akran zorbalığında görülebilecek belirtiler arasında içine kapanıklık, kaygı ve depresyon belirtileri, okula gitmek istememe, akademik başarının düşmesi, fiziksel yaralanmalar, sosyal ortamlardan kaçınma, yalnız kalma isteği gibi durumlar bulunmaktadır.
Uzman Desteği ve Başa Çıkma Stratejileri
Akran zorbalığıyla başa çıkabilmek için çocuklara zorbalıkla başa çıkma stratejileri öğretilmeli, güçlü sosyal bağlar kurmalarına yardımcı olunmalı ve aile-okul iletişimi güçlendirilmelidir. Ayrıca, aileler çocuklarının davranışlarını yakından gözlemlemeli ve dijital ortamda karşılaştıkları içerikleri kontrol etmelidir. Uzmanlar, zorbalık mağduru çocuklara destekleyici yaklaşım sergilenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Empati ve Sosyal Becerilerin Önemi
Akran zorbalığıyla mücadelede, çocuklara empati ve sosyal beceriler kazandırılmalıdır. Aileler, eğitimciler ve toplum iş birliği yaparak zorbalık karşıtı programlar düzenlemeli ve çocuklara destek olmalıdır. Akran zorbalığının önlenmesi, uzun vadeli olumsuz etkilerin önüne geçebilmek adına büyük bir öneme sahiptir.
