NATO'nun Avrupalı üyeleri, kıtalarının savunmasında ABD'nin rolünü azaltacak ve ABD'siz bir NATO'Yu sağlayacak bir plan üzerinde çalışıyor.
Bu plan, Donald Trump yönetimine önümüzdeki beş ila on yıl içinde düzenli bir geçiş önerisi sunmayı hedefliyor. Görüşmelerin temel amacı, ABD'nin NATO'dan aniden çekilmesi halinde ortaya çıkacak kargaşa ve güvenlik boşluğunu önlemek.
Trump’ın sık sık tekrarladığı, NATO'dan çekilme ya da ittifakı zayıflatma yönündeki tehditleri, Avrupa başkentlerinde ciddi bir endişeye neden oldu. İngiltere, Fransa, Almanya ve İskandinav bu alternatif arayışında öncü oldular
ABD'SİZ BİR NATO
Haziran ayında Lahey’de yapılacak NATO liderler zirvesi öncesi sunulması planlanan taslak, Avrupa'nın savunma harcamalarını artırmasına ve askeri kapasitesini geliştirmesine yönelik maddeler içerecek.
Bu hususta ABD'nin odak noktasını Asya'ya kaydırmasına izin verecek bir devir süreci hedefleniyor. Ancak Avrupa ülkeleri, ABD’nin nükleer caydırıcılığı ve yüksek teknoloji kapasitesi olmadan güvenliğin sağlanamayacağını kabul ediyor.
ABD’nin Avrupa’da 80 bin askeri, onlarca üsse yayılmış hava ve deniz gücü ve NATO içinde hayati rolü var. Bunun yanında ABD'nin nükleer kalkanı altında kalan Avrupa, olası rakiplerine kafa tutabilecek nükleer silah stoğuna sahip değil.
Trump’ın göreve gelmesinden bu yana, Almanya, Fransa ve İngiltere savunma bütçelerini artırmaya başladı. Avrupa Birliği ise üye ülkeleri askeri yatırımları hızlandırmaları yönünde teşvik eden yeni girişimler başlattı.
Ancak Avrupalı yetkililere göre, ABD'nin Avrupa için ayırdığı askeri kapasitenin karşılanabilmesi için Avrupa'nın bu seviyede en az beş ila on yıl harcama yapması gerekecek.
Sürece dahil olan bir yetkili, “Harcamaları artırmak elimizdeki tek seçenek. Bu bir yük paylaşımı süreci. ABD’ye bağımlılığı azaltmak istiyoruz” dedi. Ancak aynı yetkili, sürecin büyüklüğünün birçok Avrupa ülkesinde tereddütler yarattığını belirtti.
ABD'YE GÜVEN KALMADI
Avrupalı liderler, Trump’ın NATO’ya sadık kaldığına dair beyanlara rağmen, ABD’nin ani bir kararla askerlerini çekmesinden ya da bazı ortak görevlerden hızla çekilmesinden kaygı duyuyor.
Bazı başkentler, bu kaygı nedeniyle yük paylaşımı görüşmelerine temkinli yaklaşıyor. Bu ülkeler, Trump’ın söylemlerine rağmen köklü değişiklikler yapmayacağına inanıyor.
Diğerleri ise Washington’un böyle bir geçişe sıcak bakmayacağını düşünüyor. Sürece dahil bir başka Avrupalı yetkili, “Amerikalılarla bir uzlaşıya varmanız gerekiyor. Ama böyle bir anlaşmaya varıp varamayacağınız dahi belirsiz. Ona bile sadık kalacaklarına güvenebilir misiniz?” dedi.
Fransa ve İngiltere'nin öncülük ettiği görüşmelerde, Ukrayna’ya destek amacıyla “istekliler koalisyonu” kurulması konuşuluyor.
Bu temaslarda ABD yer almıyor. NATO yetkililerine göre, ABD olmadan da NATO'yu korumak, sıfırdan yeni bir savunma sistemi kurmaktan daha mantıklı.
İttifakın mevcut komuta yapısı, savunma planları ve kuralları, Avrupa güvenliği için hazır bir altyapı sunuyor. Chatham House araştırmacısı Marion Messmer, “Amerika çekilirse bazı unsurların yeniden inşa edilmesi gerekebilir. Ancak NATO halihazırda Avrupa’nın aşina olduğu bir yapı. Yeni bir sistem kurmak çok daha zor olur” dedi.
